Carl Czerny

Loading

Klasik Müzikte Bir Başöğretmen: Carl Czerny

Başlık sizi şaşırtmış olabilir. ” Beethoven gibi büyük bir besteciyle tek yaptığı piyanoya yeni başlayanlar için basit etütler bestelemek olan (!) bir bestecinin nasıl bir bağı olabilir? ” diye soruyor olabilirsiniz. Aslında bu yazının amacı da tam olarak bu! Yan amaçlarından birisi müzik tarihinde yapılan işleri size tanıtmak ve bir nebze de olsa da öğretmek olsa da asıl amaç önyargı ile yaklaştığımız bestecilerin bilmediğimiz neler neler yapmış oldukları. Bu isimlerin en başında bence Carl Czerny geliyor. Sizlere önce Carl Czerny’i tanıtacağım ardından hakkında bazı bilgiler sunacağım onun da ardından yaptığı işleri ve Beethoven ile olan bağını anlatacağım. İsterseniz daha da fazla lafı dolandırmadan yazımıza geçelim. İlk durak, Etütlerin Kralı: Carl Czerny!

ETÜTLERİN KRALI: CARL CZERNY:

Verdiğim bu başlığa ” Olur mu öyle şey! Chopin, Ligeti, Debussy, Liszt varken Czerny de kim!? ” diyor olabilirsiniz. Beni dinlemenizi ve yazıyı okumanızı rica edeceğim. Carl Czerny bugüne kadar literatüre geçmiş olan 1129 etüt yazmıştır. Bu etütlerin en bilindikleri Op.599, Op.849 ve Op.299 setleri altında toplanmıştır. Özellikle Op.599 seti başlangıç öğrencilerinin neredeyse tamamı tarafından kullanılan bir metoddur. 100 etütten oluşan bu set tam bir teknik ve temel kurucudur. Bakıldığı zaman Czerny aslında teknik olarak oldukça zor etütler de yazmıştır. Sadece bu o kadar bilinmez. Misal vermek gerekirse. Op.756 Etütleri bildiğimiz ‘ Konser ‘ için hazırlanmış etütlerdir. Onun dışında Op.740 da bir o kadar zorlu bir settir. Oldukça yüksek hızdaki tempolarda oldukça fazla tekniği çalıştıran etütlerdir bunlar. Gelelim en bombasına. Op.365 Etütleri! İsmi Carl Czerny  tarafından ‘ Virtüözite Okulu ‘ olarak belirlenmiştir. Bu etütler oldukça ama oldukça zordur. Özellikle en ilgi çekici olanı su götürmez şekilde Mi Minör tonundaki bu etütle Chopin’in çok ama çok ilginç bir bağı vardır. İlerideki bölümlerde bu konuya özellikle değineceğiz. Carl Czerny’nin yazdığı bunca etüt biz piyanistlere verilen en büyük hazinelerden birisidir. Düz hesap 1200 etüt ve hepsi özenle hazırlanmıştır. Bunlar içinde ‘ Sol El Okulu ‘ndan tutun ‘ Günlük Alıştırmalar ‘a kadar ondan tutun ‘ Oktav ve Staccato Okulu’na kadar her türlü teknik için eser vardır. Bu eserlerin tümünün kayıtları ne yazık ki yoktur. Yine de Op.365, Op.599, Op.549, Op.299, Op.740 Etütlerinin tüm kayıtlarını YouTube üzerinden dinleyebilirsiniz. Şimdi çok kısa olarak hayatından bahsedelim. Sonuçta bu yazı besteci biyografisi değil. Sadece fikir sahibi olmanız adına biraz bahsedeceğim.

Carl Czerny Avusturya’da doğmuş piyanist, besteci ve müzik öğretmenidir. Viyana’da doğmuştur. İlk piyano öğretmeni babası olan Czerny Johann Nepomuk Hummel, Antonio Salieri ve Ludwig van Beethoven’den ders aldı. İlk konserini 1800’de Mozart’a ait bir Piyano Konçertosu’yla veren Czerny daha sonra, Beethoven’in 5 No’lu Mi Bemol Majör tonundaki Piyano Konçertosu olan ‘ Emperor ‘adlı eserinin 1812’de Viyana’da prömiyerini yaptı. Zamanının en aranan ve kaliteli öğretmenlerinden birisiydi. Zamanına göre oldukça büyük teknik kitapları ve etüt setleri yayınlıyordu. Czerny, ilk piyano etütleri yazan bestecilerdendir. Beyer vb. besteciler de olsa da Czerny en büyük isimlerden birisidir. Bugün bile hocaların en çok kullandığı etütler ona aittir. Bunların yanı sıra Czerny birçok Requiem (Ağıt), Senfoni, Konçerto, Sonat, besteledi. Ayrıca Grande Galop Brillante eseri de piyano için yazılmış büyük başyapıtlardan birisidir.

İKİ DAHİ ve 2 ETÜT: CHOPİN & CZERNY:

I. KROMATİKLER!

Şimdi, Chopin ve Czerny oldukça ilginç bir ikili. Birisi oldukça romantik birisi de ( aslında ne romantik olsa da ) klasikçi olarak biliniyor. Chopin ve Czerny arasındaki bağ şu ki Czerny ve Chopin birbirine çok saygı duyan 2 besteciydi. Chopin’in yazdığı Opus 10 setinin 2 numaralı parçası olan La Minör, Etüt Op.10 No.2 ‘ Kromatik ‘ eseri üzerine Czerny o kadar düşünmüştür ve eserle Chopin’e o kadar hayran olmuştur ki Chopin’e ‘ saygı ‘ ve ‘ hürmet ‘ amaçlı Op.365 setinin 19 numaralı parçasını bestelemiştir. Mi Minör tonuna sahip eseri ilk dinlediğinizde Chopin’in o söylediğim eseri ile inanılmaz büyük bir benzerlik bulacaksınız. Teknik olarak piyanistlerin söylediğine göre Chopin’in etüdü çok daha zordur. Bunun sebebi Czerny etüdü yazarken 2-3-4 numaralı parmakları esas almıştır. Chopin ise 3-4-5 numaralı parmakları esas almıştır. özellikle 4 ve 5 numaralı parmakları çalıştırmak inanılmaz zordur. Biyolojik olarak 2 parmağa tek kas demeti bağlıdır. Diğer 3 parmağın her birine 1 tane bağlıdır. Bu sebeple 4 ve 5 numaralı parmaklar çok ama çok daha zayıftır. Chopin’in bu eseri de bu parmakları çalıştırmak üzerinedir. Chopin ve Czerny arasındaki güzel bağ böyle oluşmuşsa da burada kalmayacaktır. Bu sefer de Chopin’in hayranlık duyarak örnek aldığı bir etüde bakalım.

( Bu arada Chopin’in Op.10 No.2 Etüdünü ve Czerny’nin örnek aldığı etüt olan Op.365 No.19 etüdünü dinlemek için aşağıdaki linklere tıklayınız. )

F.Chopin – Etude in A Minor, Op.10 No.2 ( Chromatique ) played by Dmitry Shishkin: https://youtu.be/of_afnCe4IE

C.Czerny – Etude in E Minor, Op.365 No.19 played by Seon-Yong Hwang: https://youtu.be/1vfPjPoLUl4

II. OKYANUS DALGALARI!

İkinci eser ise Chopin’in Czerny’den duyduğu ve hayran olduğu bir eser. Size yazının başında bahsettiğim etüt setlerinden olan Op.692 ‘ 24 Konser Etüdü ‘ setinin 20 numaralı parçası olan Do Minör, Etüt Op.692 No.20 ‘ Okyanus Dalgaları ‘ bahsettiğimiz eser. Bu eser tamamen arpejler ve akorlar üzerine kuruludur. Minör ve majör geçişleri ile de armoni ve teoriyi çalıştırır. Ayrıca temposu bakımından arpej ve akor basımlarının hız kazanması bakımından harikadır. Melodi olarak Do Minör tonunu seçen Czerny arpej ve tonik paralel akorlarla dramayı ve gerilimi sağlar. Her iki eli de zamanı gelince akor ve arpej yağmuruna tutan bu etüt sonrası Chopin de yazacağı son etüt seti olan ( 3 Yeni Etüt hariç ) Op.25 etüt setinin son parçası olarak yine aynı tonda olan Do Minör, Etüt Op.25 No.12 ‘ Okyanus ‘ eserini bestelemiştir. Eserin adları bile çok benzer. Bu adlandırma tabi ki sonrasında dinleyiciler tarafından konulmuştur. Czerny kendisi mi koydu onu bilmiyoruz. Chopin farklılık olarak akor geçişlerini arpejlerle yapmayı tercih etmiştir ve melodiyi vurucu oktav notalarla sağlamıştır. Czerny’nin aksine yine eseri paralel majör olan Do Majör’de bitirmiştir Chopin. Czerny ise ana tona sadık kalarak Do Minör’de bitirme kararı almıştır. Chopin’in Czerny’nin dehasına hayran kaldığı ve bunu en iyi şekilde göstermeye çalıştığını rahatça söyleyebiliriz. Eserleri dinlemeniz için kayıtları aşağıya bırakıyorum.

ÖĞRETMEN ve ÖĞRENCİDEN FAZLASI: BEETHOVEN ve CZERNY:

Czerny aslında Beethoven’ın en iyi öğrencilerinden birisiydi. Hatta belki de en iyisiydi. Beethoven ne derse harfiyen uyar ve öğretmeninin dediklerini can kulağıyla dinlerdi. Verdiği tüm ödevleri yapar ve notlar alırdı. Aldığı bu notlar ve öğretmenine olan bu bağlılığı gittike büyüdü ve tam bir rehberr haline geldi. Değerli piyanist Fazıl Say bir konuşmasında anlatmıştır bu konuyu. Şimdiki vereceğim bilgiler de bu kaynaktan olacak. ( + Aydın Büke – Beethoven: Müziğin Dönüm Noktası ) Czerny Beethoven’ın nasıl çaldığını eserlerini çok dikkatle incelerdi. Sonrasında bunu kitap haline getirmeye karar verdi. Günümüzde Beethoven’ın tüm Piyano Sonatlarını Beethoven Nasıl Çalardı? adında bir kitaba sahibiz. Czerny burada ölçü ölçü eser eser Beethoven’ın kendi sonatlarını nasıl çaldığını nerede neler yaptığını, pedalı nasıl kullandığını vb. çoğu tekniği anlatıyor. Bu kitap Beethoven’ın sadık öğrencisinin elinden çıkan en değerli kaynaklardan birisidir. Kitapta 3 sonat eksiktir. Bunlar Haydn’a ithaflı olan sonatlar ve Beethoven’ın tarz dışı yazdığı hatta ‘ sonatin ‘ denilecek eserlerdir. 19 Numaralı Sınat, 20 Numaralı Sonat bunlara dahildir. Bu eserlerin neden olmadığı konusunda bir bilgimiz yok. Czerny herhangi bir not da bırakmamıştır. Yine de Beethoven ile alakalı inanılmaz önemli bir kaynağa sahibiz. Bu kaynağı bulmanızın bir yolu sadece ödeme yaparak almak. Fiyatları da oldukça yüksek. Yine de Fazıl Say’ın kendi Instagram sayfasında bazı kısımları gösterdiği bir videosu var. Arayıp izlemenizi öneriyorum. Kapanışı şu bilgiyle yapalım. Beethoven da Czerny’e o kadar güveniyordu ki Mi Bemol Majör tonunda yazdığı büyük o Emperor konçertonun prömiyerini yapması için Czerny’e izin verdi. Belki bir Liszt değildi Czerny ama yine de büyük bir piyano virtüözüydü. Eserleri de oldukça kaliteli yönetirdi ve iyi bir şefti. Sayısız öğrenci yetiştirdi. Bu isimler arasında büyük macar virtüöz Franz Liszt de vardır. Gerçekten Czerny, Liszt’in öğretmeniydi.

Aslında, hala da yetiştirmeye devam ediyor… 

5 1 vote
Yazıyı Puanla
Subscribe
Bildir
0 Yorum
Inline Feedbacks
View all comments