Sergei Rachmaninoff’un Bunalım Dönemi

Loading

GİRİŞ ve AÇIKLAMALAR:

Bu yazım büyük Rus besteci Sergei Rachmaninoff’un hayatındaki en büyük dönüm noktalarından birisi olan büyük bunalım dönemi ile ilgilidir. Bakıldığında büyük bestecilerde bir dönem beste yapmayı bırakmak sık denilecek düzeyde karşılaşılan bir durumdur. Bakınız Franz Liszt de benzer bir dönemden geçmişti. Bu yazımda sadece olaydan ve olaydan birkaç sene önceki durumlardan bahsedecek ve yazıyı sonlandıracağım. Eski yazılarımda önce besteciyi kısaca tanıtıp sonra olayları anlattığımı biliyorum. Bu yazıda bu biyografiye yer vermek istemememin sebebi bu büyük Rus besteci hakkında ayrı ve çok uzun bir biyografi yazısı yazmak istememdir. ( Franz Liszt hakkında yazdığım yazıya benzer olacaktır. ) Lafı daha da fazla dolandırmadan ‘ Geç Romantik Dönem ‘i de çok yakından ilgilendiren bu olaya bir göz atalım.

RACHMANİNOFF’UN BUNALIM DÖNEMİ:

Sergei Rachmaninoff, büyük Rus besteci Alexander Scriabin ile birlikte eğitim gördüğü konservatuarın bir numaralı öğrencisiydi. ( Scriabin hep Rachmaninoff’un bir numara gerisinden gelmiştir. Daha sonrasında iki bestecinin çok ayrı yollara gitmesi de bubakımdan ilginçtir. Dram ve tutkunun ağır bastığı Rachmaninoff da mistisizm ve atonalitenin ağır bastığı Alexander Scriabin de aynı milliyettten ve aynı konservatuardan çıkmadır. ) Büyük formlara da yavaştan göz kırpan Rachmaninoff, öğrencilik dönemlerinde aktif olarak beste yapmaktaydı ve bu beste çalışmalarını gün geçtikçe derinleştirdi. Öyle ki, Senfoni yazmaya cesaret edecek fakat beklediği tepkiyi bulamayıp notları arasına ‘ Tüm yeteneğimi kaybettim. ‘ yazacak kadar umutsuzluğa düşecek ve bunun üzerine aylarca bestecilikten uzak kalacaktı Rachmaninoff. Aslında Rachmaninoff bestelerini çok dikkatle yazan bir besteciydi. Her bestesini ince eleyip sık dokurdu. Büyük formlara da alışındı. Fa Diyez Minör’de yazdığı ilk Piyano Konçertosu ile de bunu tüm dünyaya göstermişti. ( 1 ve 4. Konçertolar 2 ve 3. Konçertoya kıyasla çok daha az seslendirilip bilinir. Özellikle Do Minör tonuna sahip 2. Konçerto bırakın Rachmaninoff’u, klasik müziğin de en büyük eserlerinden birisidir. Konçerto yaklaşık 30-35 dakika sürer ve ayrıca bu konçerto piyano literatürünün en zor eserlerinden kabul edilir tıpkı Re Minör tonundaki 3. Piyano Konçertosu gibi. ) Rachmaninoff o sıralarda çok büyük saygı duyduğu bir bestecinin ölüm haberi ile derinden sarsılmıştı. Yine büyük bir Rus besteci. Tchaikovsky… Kendisini en çok Si Bemol Minör, 1. Piyano Konçertosu’ndan ya da Si Minör, Kuğu Gölü Balesi eserlerinden tanırız. ( Rus Beşleri içinde Tchaikovsky’nin olmaması ilginçtir. ) ( Ayrıca Tchaikovsky 1893 yılında Rachmaninoff 20 yaşındayken vefat etmiştir. 1895 yılında Rachmaninoff o meşhur 1. Senfoniyi bitirecek ve uzun biir bekleyişin ardından 1897’de eserin prömiyeri yapılacaktı. ) Açıklamalardan sonra şimdi sıra asıl olayımıza geldi. Rachmaninoffve onun meşhur bunalım dönemi nedir, gelin hep birlikte bakalım.

Sergei Rachmaninoff, 1. Senfoni’sini bitirdikten sonra uzun bir süre sergilenmesini beklemek zorunda kalacaktı. Zaten idol olarak aldığı Tchaikovsky de öldükten sonra Rachmaninoff büyük bir bunalıma giirmişti fakat bu bunalımdan bir süre sonra çıktı. Bu sıralarda Rachmaninoff maddi olarak da sorunlar yaşıyordu. Piyano dersleri vererek ve hatta Zverev’in konservatuar mezuniyetinde hediye ettiği altın saati satarak parayı denkleştirmeye çalışıyordu. Op.13 Opus numarasını alan Senfoni yoğun bir çalışma döneminin ardından son buldu. 1895 yılının Eylül’ünde biten bu eser Belyayev tarafından Rus Senfoni Konserleri dizisine alındı. O süre zarfından neredeyse 2 yıl bir süre sonra sırası gelen eser çok uzun bir bekleyişten sonra 28 Mart 1897 tarihinde Aleksander Glazunov yönetiminde seslendirildi. Rachmaninoff’un çok büyük bel bağladığı bu senfoninin prömiyeri tam anlamıyla bir faciaydı. Eser kötü yönetilmiş, orkestra taafından berbatt çalınmıştı. İşler daha da kötüye gidemez derken zaten etki olarak hiçbir şey getirmeyen eseri dinleyenler arasında bir de ‘ Rus Beşleri ‘ vardı. Bu grubun eleştirel beyni olan Cesar Cui ağza alınmayacak cümlelerle bu snefoniyi yerden yere vurmuştu. Peki Rachmaninoff bu duruma ne diyordu? Yani anlaşılacağı üzere Rachmaninoff’a göre suçlu birisi varsa o da şef Glazunov’du. Hatta Rachmaninoff ” Onun kadar yetenekli bir adamın bir orkestrayı bu kadar nasıl kötü yönetebildiğine aklım hayalim ermiyor. ‘ şeklide bir yorumda bulunmuştu. Rachmaninoff’un eşi de aynı şekilde tavır almıştı hatta şefin sahneye sarhoş çıktığını iddia etmişti. Rachmaninoff bu facia sonrasında gelen tam tamına ‘ 3 ‘ yılda tek bir nota dahi yazmadı. Çok büyük bir bunalıma giren besteci tüm yeteneğini kaybetmesiyle sürekli kendisini suçluyordu. O sıralarda hipnoz tedavisi ile ün salmış bir isim olan Dr. Nikolay Dahl’a başvurdu Rachmaninoff. Bu tedavi çok kısa zamanda etkisini göstermiş ve Rachmaninoff kendi sağlığına yeniden yavaş yavaş dönmeye başlamıştı. Rachmaninoff verilenonca yardıma ithafen bir piyano konçertosu besteledi. Bu konçerto klasik müzik tarihinin de en büyük eserlerinden birisidir. Do Minör, 2. Piyano Konçertosu… Rachmaninoff bu eserin üzerine okunabilecek şekilde ‘ Dr. Dahl’a İthafen yazmıştır. Ayrıca tüm dünyaya da geri geldiğini ispatlamıştır. Bu süre zarfından sonra Rachmaninoff’u kimse durduramadı. Daha çok senfoni daha çok piyano konertosu daha çok etüt daha çok sonat besteledi. Hatta bilinmeyen eserleri arasında Noktrünler’i de vardır. Günümüzde de en çok sevilen ve seslendirilen eserlerini Rachmaninoff bu bunalım döneminden sonra yazmıştır. 3 Piyano Konçertosu, Etütler ve Prelüdler bunlara örnektir. Tabi bu süre zarfında Rachmaninoff daha çok kötü olaya şahit oldu daha çok darbe aldı. Yine de bu büyük Rus besteci kendisini sürekli geliştirmeye devam etti ve yepyeni şeyler üretti. Bu eserlerinin içinde aranjmanlar da gözümüze çarpar. Sergei Rachmaninoff virtüözitesinin yanında çok da büyük bir aranjördür. Rimsky-Korsakov, Kresiler,Paganini gibi bestecilerin eserlerini gerek orkestraya gerek solo enstürmanlara çok başarılı şekilde aranje etmiştir. Hatta ilginç bir bilgi, Rachmaninoff, ABD Ulusal Marşı’nın da piyanoya aranjesini yapan bestecidir. YouTube’da çok kolay şekilde aratıp bulabilirsiniz.

EKSTRALAR – 1: RACHMANİNOFF İLE İLGİLİ İLGİNÇ 5 BİLGİ:

Rachmaninoff’un hayatını anlattığım çok daha büyük bir yazı yazacağım fakat o yazıyı yazana kadar sizi şaşırtacak hatta güldürecek bazı bilgiler vermek istiyorum Rachmaninoff ile ilgili.

1-) Rachmaninoff’un elleri çok büyüktü. Hatta öyle büyüktü ki piyanoda orta Do’dan ” DİĞER ” oktavdaki Sol’e kadar elini açabiliyordu. Bu da 12 nota aralığı demek oluyor. Zamanının Paganini’si gibi elleri olduğunu söylemek yanlış olmaz.
2-) Rachmaninoff yazmış olduğu Do Diyez Minör, Prelüd Op.3 No.2 eserinin, konser sonraları sürekli biste istenmesi üzerine o eserinden nefret ettiğini bizzat söylemiştir. Hatta bir yazıda şu cümleler geçer: ” Keşke bestelemeseydim. ”
3-) Rachmaninoff konserlerinde belli bestecilerin eserlerini çalmayı çok severdi. Bu bestecilerden en büyüğü bana göre Frederic Chopin’dir. Her konserinde onun 2 Numaralı Piyano Sonatı’nı çalmaya özen gösterirmiş Rachmaninoff. ( Eser Cenaze Marşı adını taşıyan 3. Bölümü ile çok ünlüdür.)
4-) Rachmaninoff’un kendi kayıtlarını gerçekten dinleyebilirsiniz. Spotify hesabınız varsa ( YouTube da iş görecektir. ) arama kısmında ‘ Rachmaninoff Plays ‘ yazmanız yeterli olacaktır. Karşınıza bizzat Rachmaninoff’un çaldığı piyano konçertoları, sonatlar, valsler, aranjmanlar çıkacaktır. Büyük bir nimet!
5-) Rachmaninoff ile ilgili son bilgimize geldi sıra. Bu bilgiyi bir önceki bölümde vermiştim yine de yeniden yazmakta bir sakınca görmüyorum. ABD Ulusal Marşı’nı cidden Rachmaninoff piyano için aranje etmiştir. Bu bilgi ilginç çünkü Rus – ABD ilişkileri bakımından çoğunlukla Rus halkı ABD’yi sevmez ABD Halkı da Rusya’yı zaten ekol de çok farklı. Rachmaninoff Rus olsa da Amerika’ya yerleştiğinden böyle ilginç bir projeye imza atmış. Dediğim gibi eseri YouTube üzerinden dinleyebilirsiniz kolaylıkla.

EKSTRALAR – 2: RACHMANİNOFF’UN KESİNLİKLE DİNLEMENİZ GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNDÜĞÜM 10 ESERİ:

1-) Re Minör, Piyano Konçertosu No.3, Op.30
2-) La Minör, Paganini Teması Üzerine Rapsodi, Op.43
3-) Si Bemol Minör, 2. Piyano Sonatı Op.36
4-) Kreisler’in Liebesleid Eseri Üzerine Aranjman ( Liebesleid )
5-) Mi Minör, Müzikal An No.4 Op.16
6-) La Minör, Etüt Op.39 No.6 ( Kırmızı Başlıklı Kız )
7-) Re Minör, Senfoni No.1 Op.13
😎 Sol Minör, Prelüd Op.23 No.5
9-) Fa Diyez Minör, Piyano Konçertosu No.1 Op.1
10-) 6 Morceaux albümünden Vals, Op.11

FİNAL:

Bu yazıyı da burada noktalıyorum. Benim için gayet güzel bir deneyim oldu açıkçası Rachmaninoff’u anlatmak. Büyük bir besteci ve büyük düşünceler gerekiyor onu anlamak için. Size elimden geldiğince hem bilgi vermeye hem tavsiye vermeye hem de sizi araştırmaya sevk etmeye çalıştım. Umarım bu yazım hepiniz için faydalı olacaktır. Bu yazıyı hazırlamamda bana büyük yardımı dokunan bir kitabın ismini vermeden de geçemeyeceğim. Harold C. Schonberg’in kitabı ‘ Büyük Besteciler ‘ ve Serhan Bali’nin yazdığı ‘ Müzikte Romantik Dönem Bestecileri ‘ kitaplarına ve yazarlarına sonsuz teşekkürler. Bu yazılarımın kaynağı tamamen onlar olamsa da büyük çoğunluğunu onlar içermektedir. Geriye kalan kaynaklar ise mektuplar, konuşma kayıtları, eser listeleri ve tabi ki Aydın Büke kitapları oluşturuyor. Tüm bilgilerin doğruluğunu bu kitaplardan kontrol edebilirsiniz. Yepyeni bir yazı ile önümüzdeki günlerde görüşmek dileğiyle, kendinize çok iyi bakın, müzikle ve sevgiyle kalın, hoşçakalın!

0 0 votes
Yazıyı Puanla
Subscribe
Bildir
0 Yorum
Inline Feedbacks
View all comments