Wolfgang Amadeus Mozart ve Türk Marşı (Rondo Alla Turca)
Merhaba bugün size herkesin bildiği o popüler ” Türk Marşı ” ile alakalı birkaç bilgi vermek istiyorum. Hepimizin bildiği gibi bu eser klasik müzikle hatta müzikle çok içli dışlı olmayanların bile bildiği bir sonattır. Bugün bu sonatın nasıl ortaya çıktığını, nelerden etkilendiğini ve isminin ne anlama geldiğini yazmak istedim. Tüm dünyanın bildiği bu eser hakkında bakalım bilmediğimiz neler varmış.
”Rondo Alla Turca” Mozart’ın 11 numaralı La Majör piyano sonatının 3. Bölümüdür(no.11 ,La Majör,K.331,3.bölüm) Aslında eser 3 bölümden oluşmaktadır fakat sonatın ilk iki bölümünü çoğu kişi ne yazık ki bilmemekte ve bu iki bölümü basit ve sade olarak adlandırmaktadırlar.
Peki ’’Rondo Alla Turca’’ ne demek? ‘’Alla Turca’’ Batı dillerinde kullanılır ve İtalyancada Türk tarzında anlamına gelir. Alla Turca lafı ilk olarak Barok dönemde kullanılmıştır ve o dönemden başlayarak parçanın Türk usulü ile çalınacağını belirtmek amacıyla yıllardır eserlerin başına ‘’Alla Turca’’ olarak not düşülürmüş. Bu şekilde Türk müziği dünyaca ismini duyurmaya başlamıştır. O hâlde ‘’Rondo’’ ne demek? Eserde hissettiğiniz üzere sonatın 3. bölümü gerçekten de çok canlı ve aynı zamanda da hızlı bir bölümdür. İşte ‘’Rondo’’ da tam bu anlama gelmekte, hızlı ve canlı demektir.
ESERİN DOĞUŞU
Şimdi eserin hangi etkiler ile çıktığından bahsetmek istiyorum biraz. Erken Rönesans yıllarında Osmanlı Devleti ,Avrupa’da büyük bir hayranlık uyandırmakta, Osmanlı kültürünü tüm dünyada yaymaktaydı ve Avrupalılar ‘’Turquerie’’ adı verilen bu akıma uyarak Osmanlı’yı ilham kaynağı olarak görmeye başladılar. Osmanlı’nın kıyafetlerinden ,kültüründen ,yemeklerinden ve özellikle de sanat tarzından büyük bir biçimde etkilenmişlerdi. Ve Mozart da bu akımın etkileriyle bir Osmanlı savaş müziği olan Mehter Marşı’nın ritminden esinlenerek 1783 yılında 11 numaralı La Majör piyano sonatın 3. Bölümünü bestelemiştir.
Mehter, Dünya’nın ilk ve en eski ordu bandosu ünvanına sahiptir. Mehter Farsça bir kelimedir ve (büyük, ulu) anlamına gelmektedir. Osmanlı devletinin savaşlarda mehter marşı çalması askerleri hücuma hazırlamak ve cesaretlendirmek amacındadır. Bu şekilde savaşta psikolojik üstünlük sağlanıp karşı tarafın korkularını ortaya çıkarırlardı.
Mozart, sonatın 3. Bölümünde Mehter Marşından esinlendiğinden dolayı bu eseri Batı müziklerinde olduğu gibi 4/4’lük ölçüyle değil de mehter marşlarındaki gibi 6/8’lik ölçüyle yazmıştır. Bu beste vurmalı çalgılar kullanılmadan da Türk Müziği bestelenebileceğine en iyi örnektir, belki de bu yüzden bir başyapıttır.
‘’Rondo Alla Turca’’ Türk müziğinin dünyaca popülerleşmesine ,Türk kültürünün ve geleneklerinin dünyaca yaygınlaşmasına ve ilgi görmesine büyük bir miktarda katkı sağlamış muhteşem bir sonattır. Herkes eserin 3.bölümünden bahsediyor olsa da bana göre ilk iki bölüm de ‘’Rondo Alla Turca’’ kadar özel olmakta…
- Eğer bu eseri bir daha dinlemek isterseniz buraya tıklayın.
- Bu esere ünlü piyanistimiz Fazıl Say’ın getirdiği yorumu dinlemek içi buraya tıklayın.
Kapak Fotoğrafı: http://ozcekim.com.tr/dergi/4-sayi/mozart-neden-turk-marsi-besteledi/