Haydn Hob XVI: 46 I. Bölümün Form ve Analizi

Franz Joseph Haydn Hob XVI: 46 La Bemol Majör Piyano Sonatı 1. Bölümünün Form ve Analizi

Ön Söz

Yeniden merhabalar; değerli müzisyen dostlarım, ağabeylerim ve ablalarım; saygıdeğer hocalarım ve sevgili sanatseverler! Eser inceleme makaleleri serisinin üçüncüsü ile yeniden karşınızdayım. Bu makalemde büyük bir eseri form ve analiz edeceğiz… inceleyeceğimiz eser; Klasik Dönem’de nam salmış olan; sayısızca senfoniler, oda müziği eserleri – düetler, triolar, quartetler – ve bununla birlikte; operalar, ilahiler, kantatlar, oratoryolar, konçertolar, solo eserler – piyano sonatları gibi – besteleyen ve bu eserleri biz müzisyenlere çok büyük miras bırakan Avusturya’lı besteci Franz Joseph Haydn’ın La Bemol Majör Piyano Sonatı’nın (Hob.XVI; 46: bu arada Hob. Kısaltıması, Hollanda’lı (yani Felemenk) müzikolog, müzikal koleksiyoncu ve biblografyacı olan Anthony van Hoboken’ın soyadından almaktadır; aynı Wolfgang Amadeus Mozart’ın Köchel koleksiyonu (K. Veyahut KV.), Franz Liszt’in H. Searle (S.), Franz Schubert’in Otto E. Deutsch koleksiyonu (D.), Claude Debussy’nin François Lesure (L.) koleksiyonları gibi; bunlar bir nevi Opus numarasıdır…) birinci bölümüdür (yani Allegro Moderato kısmı demek istedim.). Öncesinde, Franz Joseph Haydn’ın kısaca yaşam öyküsünü ve Sonat Allegrosu formunun tanımını da yapacağım. Ayrıca; bu bestecinin Do Majör Piyano Sonatını (Hob.XVI; 50) 12’nci sınıftayken yani mezuniyet arefesindeyken çalışmıştım ve sonrasında icra etmiştim. Bu arada yazmış olduğum bu nur topu gibi makale, her ne kadar akademik makale tadında olsa bile daha çok izah amacı taşımaktadır. Umarım ki yazmış olduğum makalemi beğenirsiniz.

Senfonilerin ve Operaların Babası Haydn’ın Yaşam Öyküsü

İlk önce Avusturya’lı Klasik Dönem bestecisi Franz Joseph Haydn’ın kısaca yaşam öyküsünü ele almak istiyorum fakat mümkün mertebe kısa tutmaya çalışacağım. “Veda Senfonisi”, “Sürpriz Senfonisi” dahil olmak üzere sayısızca senfoniler besteleyen ve “Armida”, “Eczacı (İt. Lo speziale)”, “Ayda Dünya (İt. Il Mondo della Luna)” dahil olmak üzere sayısızca opera ile nam salan Franz Joseph Haydn, 31 Mart 1732 tarihinde Avusturya’nın Rohrau köyünde araba mekanikçisi babası Mathias Haydn ve köy beylerinin evinde aşçılık yapan annesi Maria Haydn’ın ikinci çocukları olarak doğdu. Bu arada Franz Joseph Haydn, beş kardeşlerden ikinci olanıdır. Beş kardeşlerden en büyüğü; Michael Haydn, tıpkı Franz Joseph Haydn gibi besteciydi ve kilise müzikleri ile uğraşmaktaydı. Johann Evangelist Haydn ise tenor idi. Diğer kardeşlerinin ismi de; Franziska Haydn, Anna Katherina Haydn ve Anna Maria Haydn idi. Franz Joseph, küçük yaşlarda M. Frank’den müzik dersleri almaya başladı ve Hainburg ilkokulunun çocuk korolarında şarkılar söyledi.

1740 yılında Aziz Stephen Katedrali, Franz Joseph Haydn’ı Viyana’nın en ama en önemli korolarından birine korist olarak atadı. Franz Joseph Haydn’ın koroya katılmasının hemen akabinde ağabeyi Michael Haydn da koroya dahil oldu. Daha sonrasında, Franz Joseph Haydn, ilk şan derslerini kemancı Gegenbauer ve saray kilisesinde tenor Fintzerbusch’dan aldı. 1745’te Haydn’ın sesi yavaş yavaş bozulmaya başladı ve sonrasında sokaklarda gezici müzisyenlik yapıyor ve zengin ailelere dans eserleri besteleyerek satıyordu ve bunlardan geçimini sağlıyordu. Yeni bestelediği bir operası 1752 yılında büyük ilgi gördü. Bir rastlantı sonucu İtalyan Operacı Niccolo Porpora ile tanıştı. Onun sayesinde de Viyana’nın ileri gelen müzikçileriyle görüştü ve ünlü Gluck’la tanışma fırsatı buldu. J. Von Fürnberg için “Yaylılar Kuvarteti” ve “Topal Şeytan” adlı bir komik opera yazdı. 1759’da Kont Ferdinand Maximilian’ın yanında çalışmaya başladı. Burada Haydn’in yönettiği küçük bir orkestra vardı. Bu orkestra için oda müzikleri ve senfoni yazarak tecrübe kazandı. 28 yaşındayken Josepha adlı bir kızı sevdi ve onunla evlenmek istedi. Fakat kızın manastra girmesinden ötürü ablası Anna ile evlenmek zorunda kaldı. Kont Ferdinand’ın maddi durumu bozulunca orkestrası dağıldı. 1761’de Prens Anton Esterhazy’nin sarayına orkestra yöneticisi olarak atandı. Bundan sonra Haydn iyice tanındı, üne kavuştu ve otuz yıl boyunca bu sürdü. Ünü Avusturya’ya ve sonrada bütün Avrupa’ya yayıldı. 1764’de eserleri Viyana, Paris ve Hollanda da yayınlandı. 1779 da Paris’e gitti ve orada altı senfoni besteledi. Daha sonra İngiltere’ye giderek Oxford Senfonisi‘ni besteledi. Kendisine “Fahri Doktorluk” payesi verildi. 1795 yılı yazında görülmemiş nitelikte eserler bestelemeye başladı. Yaşamının son yıllarında “Yaradılış” adlı eserini ve “Mevsimler” adlı oratoryolarını besteledi. Franz Joseph Haydn, 31 Mayıs 1809’da Viyana’da hayatını kaybetti. Cenaze törenine Napolyon’un emriyle bütün Fransız subayları da katıldı.

Sonat Allegrosu Formu, Nedir?

Şimdi, sizlere Sonat Allegrosu formu hakkında bilgiler aktaracağım. İlk önce; “Sonat” kelimesinin ana kökeni – İng. Sonata, Fr. La Sonate, Alm. Die Sonate, İt. La Sonata), Latince’de “Sonare” fiilinden ve İtalyanca’da “Suonare” fiilinden gelmektedir. Latince’de “Sonare” fiili, sesi duyurmak anlamına gelmektedir ve İtalyanca’da “Suonare” fiili de enstrüman çalışma anlamına gelmektedir. 17. Yüzyıl’da Almanlar, sonatları operaya, süite veya partitaya giriş için bestelemişlerdi. Bir de bu dönemde sonatlar, ikiye ayrılmaktaydı; Kilise Sonatı (İng. Church Sonata, İt. Sonata da Chiesa) ve Oda Sonatı’ndan (İng. Chamber Sonata, İt. Sonata da Camera) ibaret idi. Ayrıca Sonat’ın kısa versiyonuna da “Sonatin” denir. Sonat bestelemiş olan bazı ünlü besteciler şunlardır; Domenico Scarlatti, Antonio Vivald, George Frederic Haendel, Johann Sebastian Bach, Carl Philip Emmanuel Bach, Franz Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart, Ludwig van Beethoven, Frederic François Chopin, Johannes Brahms, Franz Liszt, Robert Schumann, Franz Schubert, Sergei Vasilievich Rachmaninoff; bu sıra böyle uzar ve gider… Sonatlar, genel olarak 3 ya da 4 bölümden oluşur. 3 bölümlü sonatlarda ilk bölüm hızlı tempoda, ikinci bölüm yavaş tempoda ve son bölüm hızlı tempoda olurken 4 bölümlü sonatlarda ilk bölüm hızlı, ikinci bölüm yavaş ya da hızlı, üçüncü bölüm yavaş ya da hızlı ve son bölüm hızlı olur. Sonatın ilk bölümüne “Sonat Allegrosu” denmektedir ve bunun nedeni ilk bölümğn hızlı tempoda olmasıdır. Sonat Allegrosu, üç bölmeli bir formdur – yani A B A formundadır – buna ilave olarak Sonat Allegrosu, isterse basit üçlü form (İng. Simple Ternary Form) isterse de bileşik üçlü form (İng. Compound Termary Form) da olabilir. Form derken, bir bilgi daha vermek istiyorum… Müzikte formlar; üçe ayrılır. Bunlar; İkili form (İng. Binary Form), Üçlü Form (İng. Termary Form) ve Rondo formudur (İng. Rondo form). İkili formlar, kendi aralarında ikiye ayrılır; Basit ikili form (İng. Simple Binary Form; ||: A :||: B :|| şeklinde olur.), Tekrarlı İkili Form (İng. Rounded Binary Form; ||: A :||: B A’ :|| şeklinde) olur. Üçlü formlar, kendi aralarında tıpkı İkili formlar gibi ikiye ayrılmaktadır. Bunlar; Basit üçlü form (İng. Simple Ternary Form; A – B – A şeklindedir.) ve Bileşik üçlü form’dan (İng. Compound Termary Form; A (a-b-a ya da a-b) – B (c-d-c ya da c-d) – A (a-b-a ya da a-b) şeklindedir.) ibarettir. Rondo formunun mantığı da şöyle olur; A – B – A’ ||: C :|| A’’ şeklindedir. Her neyse; konumuzu dağıtmayalım… Sonat Allegrosu formunun bölmelerini inceleyecek olursak: A bölmesi yani Sergi (İng. Exposition) – Birinci tema grubu (İng. First Theme Group), Köprü (İng. Transition) + Orta kesit (İng. Medial Ceasure), İkinci tema grubu (İng. Second Theme Group) + Zorunlu Sergi Kapanışı (İng. Essential Expositional Closure) ve Kapanış grubundan (İng. Closing Group) ibarettir. Diyelim ki sonat allegrosu, majör tonalitede; sergi bölümünde başlangıç Tonik (I) akoru ve tonalitesinden başlar ve birinci tema grubundan köprüye geçerken Tam Otantik Kadans (PAC) yapar ve köprüye geçer. Köprüden sonra dominant (V) akoru ve tonalitesinden devam eder ve kapanış temasından sonra dominant (V) akoru ile Yarım Kadans (HC) yapar; şayet, minör tonalitede olsaydı ikinci tema grubu, mediant (III) akoru ve tonalitesinden devam edip kapanış temasında da (III) akoru ile kapanışı yapardı. B bölmesi yani Gelişme (İng. Development), majör tonalitedeyse dominant (V) akoru ve tonalitesinden başlar ama minör tonalitede ise mediant (III) akoru ve tonalitesinden başlar. Bu bölmede genellikle ara melodiler barındırır, ara melodilerin akabinde yeniden A bölmesine geçerken dönüş köprüsü (İng. Retransiton) kullanılmaktadır. A bölmesi yani yeniden sergi (İng. Recapitulation); Birinci tema grubu (İng. First Theme Group), Köprü (İng. Transition) + Orta Kesit (İng. Medial Ceasure), İkinci tema grubu (İng. Second Theme Group) + Zorunlu yapısal kapanış (İng. Essential Structural Closure) ve Kapanış grubundan (İng. Closing Group) ibarettir. Arzu edilirse; Birinci tema grubu’ndan önce kısa bir giriş (İng. Introduction) ve kapanış grubundan sonra koda veya kodetta (İng. Coda, Codetta) da kullanılabilir. Sonat Allegrosu formunu şema olarak göstereceksek, bu şöyle olabilir;

A bölmesi (EXP); (Opsiyonel; INT) I (1. TG)——(TR+MC) V/III (2. TG)——(EEC) (CG, majör ise V’de (dominantta); minör ise III’de (mediantta) kapanır.)
B bölmesi (DEV); V/III (ara melodiler ve modülasyonlar barındırır.)———————(RTR)
A bölmesi (REC); I (1.TG)————(TR+MC) I (2.TG)————(ESC) (CG; I’de (tonik) kapanır.) (Opsiyonel; Coda / Codetta)

Sonatın Form ve Analizi

Bu Sonat Allegrosu’nun tonalitesi La Bemol Majördür. La Bemol Majör olmasının nedeni 4 tane bemol almasıdır. Bunlar; SiB, MiB, LaB, ReB’den ibarettir. Bu bölüm (yani bu sonatın 1’inci bölümü; Allegro Moderato’dan bahsediyoruz), 112 ölçüden oluşmaktadır. Bu bölüm; Basit Üçlü Formdadır (İng. Simple Ternary Form) çünkü; üç ana bölmeden mevcuttur… Bunlar; A – B – A bölmeleridir. A bölmesi yani sergi (İng. Exposition), öö.1 – 38 arasındadır. B bölmesi yani gelişme (İng. Development), öö. 39 – 77 arasındadır ve A bölmesi yani yeniden sergi (İng. Recapitulation), öö. 78 – 112 arasındadır.

• 1) A Bölmesi yani Sergi – İng. Exposition – (öö. 1 – 38):

Yukarıda görmüş olduğunuz bu ölçüler (öö. 1 – 8), bu sonat allegrosunun birinci tema grubudur (İng. First Theme Group); öö.1’in ilk iki vuruşunda I akoru vardır, son iki vuruşunda da V6 akoru vardır ama üst partide ReB’den dolayı V6’dan V6/5 akoruna geçiş söz konusudur. MiB’den önce çarpma notası olarak gelen Fa, apajatür (app) rolünü üstlenmektedir. Daha sonrasında öö.2’nün ilk iki vuruşunda yeniden I akoruna dönüş yapılmıştır ama ilk vuruştaki Re, ikinci vuruştaki Do’dan önce geldiğinden antisipasyon (ant) yapmıştır ve Do’dan sonraki 16’lık vuruş olan ReB sesi, ikinci vuruştaki Do ve üçüncü vuruştaki Do arasında olduğundan dolayı üst komşu nota (un) olarak rol oynamaktadır. Ayrıca, öö.2’nin son iki vuruşta ii6 akoru mevcuttur fakat Do, SiB’den önce geldiğinden antisipasyon (ant) rolündedir. Dördüncü vuruşun son 16’lık Do notası, öö.3’teki ilk nota SiB ve öö.2’nin dördüncü vuruşundaki noktalı 8’lik SiB’nin arasında olduğu için üst komşu nota (un) rolündedir. Öö.3’e bakacak olursak I6 akoru mevcut olduğunu görebiliyoruz lâkin ilk vuruştaki SiB, ikinci vuruştaki LaB’den önce geldiğinden antisipasyon (ant) olarak görev alır; ikinci vuruştaki LaB’den sonra gelen Sol sesi, İkinci vuruşta noktalı 16’lık olan LaB notaları arasında olduğundan alt komşu nota (dn) olarak yer alır. Öö.3’teki üçüncü vuruş olan LaB ve ikinci vuruştaki noktalı 16’lık olan LaB arasındaki SiB sesi ise üst komşu nota (un) rolündedir. Sonra, öö.4’ün ilk iki vuruşunda inici Frijyen modu vardır ama frijyen modu ilk vuruştaki altılamadaki ikinci sesi Do’dan başlar ve Do’dan önce LaB sesi vardır amma velâkin ki üçüncü vuruşun sonu ve dördüncü vuruşun başında IV akoru ve akabinde de dördüncü vuruşun son vuruşunda viio6 akoru mevcuttur. Sonrasında, öö.5’in ilk vuruşunun ikinci sekizlik ve ilk vuruştaki Sol sesi dikkate alındığında iii akoru ve iii akoru, ikinci vuruşun ilk sekizliğinde I6, ikinci vuruşun son sekizliğinde IV akoruna yavaş yavaş geçiş yapmaktadır. Yine öö.5’in ikinci vuruştaki altılamadaki üçüncü ses olan SiB, Do ve LaB seslerinin arasında olduğundan geçiş (p) sesidir ve altılamadaki son üçlemede LaB ve Fa arasında bulunan Sol sesi, geçiş (p) rolünü üstlenmektedir ve üçüncü vuruş ve son vuruşta bas partisinde Kadansiyel 6/4 (İng. Cadencial 6/4; Bu, I6/4 akorundan V ya da V7 akoruna geçiş demektir.) Aynı ölçünün üçüncü ve son partisindeki üst seslere bakacak olursak üçüncü vuruştaki son 32’lik ReB ve MiB, dördüncü vuruştaki ReB’e çarpma olarak geldiğinden apajatür (app) rolünde olur ve dördüncü vuruştaki son çarpma notaları olan Do, ReB sesleri, öö.6’ya geçerken apajatür (app) olarak rol alır. Akabinde, öö.6’da ilk iki vuruşta Tam Otantik Kadans (PAC) kapanma vardır ama son iki (yani üçüncü ve dördüncü vuruşta) ilk önce IV akoru vardır ve üst partideki Sol, Fa’dan LaB’e geçerken geçiş notası (p) rolünü üstlenmiştir. Sonrasında dördüncü vuruşun son sekizliğinde V2 akoru mevcuttur ve Sol’den SiB’ye geçerken ortadaki LaB, geçiş (p) olarak rol oynamıştır. Öö.7’de tekrar I6 akoruna dönülmüştür ve sağ elde adım adım LaB’den Fa’ya çıkış ama Fa’dan da alt Fa’ya iniş söz konusudur yani bu ölçüyü reçitatif havasındadır, diyebiliriz ve sonrasında öö.8’de aynı öö.6’nın son iki vuruşu gibi Tam Otantik Kadans (PAC) yaparak birinci tema grubunu kapatmıştır ve daha sonrasında köprüye geçecektir. Bir de, öö.8, öö.6’daki son üçüncü ve dördüncü vuruşlarını aynen taklit etmiştir. Bu birinci tema grubu için stil olarak “Allegro şarkı söyleme stili (İng. Allegro Singing Style)” diyebiliriz çünkü; melodi üst partide ve eşlik alt partidedir. Bir şey daha belirtmek isterim, sonat allegrolarında tam tamına 6 tane stil vardır. Bunlar; 

1. Allegro şarkı söyleme stili (İng. Allegro Singing Style) 
2. Türk stili / Askeri stil (İng. Turkish Style / Military Style – meselâ, Wolfgang Amadeus Mozart’ın bestelemiş olduğu K. 331 No.11 Piyano Sonatı’nın 3’üncü bölümünde (Türk Marşı, İng. Turkish March, İt. Rondo alla Turca) ve K. 219 No. 5 Keman konçertosunun (nam-ı diğer Türk, İng. Turkish) 3’üncü bölümünde bu stilleri görmek mümkündür.)
3. Parlak stil (İng. Brilliant Style) 
4. Fırtına ve Stress stili (İng. Storm and Stress, Alm. Sturm und Drang)
5. Karnaval stili (İng. Fun-Fair Style)
6. Marş stilinden (İng. March Style) ibarettir. 

Eğer, bir sonat allegrosunu inceliyorsak bu 6 stilleri biliyor olmak, biz müzisyenler için çok ama çok büyük önem taşımaktadır. Her neyse, daha da fazla dallandırıp budaklandırmadan konumuza dönelim.

Sonrasında öö. 9’da köprü (yani İng. Transition) başlamaktadır ve öö.16’da sona ermektedir; sonrasında öö.17’de orta kesit (İng. Medial Ceasure) mevcuttur ve akabinde öö.18’den sonra yeni bir şey başlamaktadır yani İkinci tema grubu (İng. Second Theme Group) başlamaktadır. Stil olarak da; öö. 9 – 12 arası, Allegro şarkı söyleme stilindedir; öö. 13 – 17 arası ise fırtına ve stres stilindedir. İkinci tema grubunun ilk iki ölçüleri (öö. 18 ile öö. 19) parlak stildedir ve oradaki mantık da soru-cevap mantığı gibidir. Armonik olarak inceleyecek olursak şayet; öö. 9’daki ilk iki vuruşta I akoru görmekteyiz ama ikinci vuruşun son sekizliğinde (tabii İkinci 32’likteki son 32’lik Fa sesi dikkate alındığında) vi6 akoru yaparak LaB Majör’ün ilgili minör tonalitesine modülasyon yapar ve son iki vuruşta viio6/vi  akoru vardır. Yine aynı ölçünün üst partidindeki ilk vuruş olan Do’ya gelen Do, MiB, LaB çarpma notaları, apajatür (app) rolündedir. İkinci vuruşa bakacak olursak ReB, İlk vuruş Do ve İkinci vuruştaki ilk 32’liklerin ikinci sesi Do arasında olduğundan üst komşu nota (un) işlevindedir. SiB sesi ise geçiş (p) sesidir. İkinci vuruşun ikinci 32’liklerdeki ilk SiB, ilk 32’liklerin son sesi LaB ve ikinci 32’liklerin ikinci sesi LaB’nin arasında olduğundan üst komşu nota (un) rolünde olup ve Sol sesi, geçiş sesi (p) olur. Daha sonra, öö.10’da ilk iki vuruşta V6/5/vi akoru görünmektedir ve üçüncü vuruşta vi (veya f: i) akoru mevcuttur ve burada küçük bir Yarı Otantik Kadans (IAC)  yapacakken çıkıcı Fa Melodik Minör gam ile öö.11’de başka bir şeye geçmiştir. Öö.11’deki ilk iki vuruşta vi6 akoru vardır fakat son iki vuruşta (3’üncü ve 4’üncü vuruşları kastettim) V2/V akoru ile dominant tonalitesi olan MiB Majör’e modülasyon yapmıştır. Aynı ölçünün üst partisinde, ikinci vuruştaki 32’lik SiB, geçiş (p) notasıdır. İkinci 32’liklerin ilk sesi SiB, her iki LaB arasında olduğu için üst komşu nota (un) rolündedir ve sol sesi, geçiş (p) notasıdır. Üçüncü vuruştaki MiB, dördüncü vuruştaki Re natürel’e öncülük (ant) etmiştir; son 32’lik seslerden ilki MiB, Fa’ya geçiş (p) notası rolündedir. Sonra, öö.12’de üst partinin ilk vuruşunda senkop mevcuttur. Akor olarak ilk iki vuruşta V akoru ve alt partideki Re Natürel, MiB’ye geçerken geçiş (p) sesi olarak rol oynamıştır ve üçüncü vuruştaki V/V akoruna geçerken La Natürel, geçiş (p) notasıdır. Üst partideki Fa ve LaB akoru, çift geçiş notası (dp) olarak MiB ve Sol akoruna geçiş yapmıştır ve üçüncü ve dördüncü vuruşta çıkıcı Miksolidyen gamı vardır ama başlangıç sesi SiB’dir lâkin Sol sesinde bitmiştir. Öö.13 ve 14’deki alt partide V7/V, V6/4 ve V/V akorları vardır ve üst partilerdeki ilk vuruştaki geçiş (p) sesi; MiB, ikinci vuruştaki geçiş (p) sesi; Fa ve üçüncü vuruştakiler ise; Sol ve MiB’dir. Sonra, öö.15 – 16’daki alt partide SiB’ler, pedal noktası (ped-p) rolünde olup üst partide m3 – M3 aralıklı çıkışlar mevcuttur ve öö.17’de – yani orta kesitin (İng. Medial Ceasure) olduğu yer, V/V akoru (veyahut Eb: V akoru)  yaparak yarım kadans (HC) ile köprüyü bitirir. Sonrasında, İkinci tema grubu (İng. Second Theme Group) öö.18’de LaB Majör’ün dominantı olan MiB Majör tonalitede başlar ve az önce de belirttiğim gibi soru-cevap mantığı vardır yani ilk iki vuruşta üst parti akor, alt partide notalar ve son iki vuruşta da tam tersidir (aynı Füg ve İnvansiyon eserlerindeki gibi Tema (Lat. Dux) ve Cevap (Lat. Comes) gibi.). Öö.18’in ilk vuruşunda V akoru (ya da Eb: I akoru) vardır ve alt partideki Fa sesleri, birer geçiş (p) notasıdır; ikinci vuruşunda V6/5/V akoru vardır, aynı vakitte de alt partideki altılamanın ilk üçlemesi ve ikinci üçlemenin ilk sesi, birer arpejdir (arp) ama V6/5/V lezzetindedir ve aynı altılamadaki son üçlemenin ortasındaki Do, Re’den SiB’ye geçerken geçiş (p) rolünü oynamıştır ve üçüncü vuruşta tekrar V akoruna geçilmiştir fakat üst parti LaB sesleri, birer geçiş (p) sesidir ve dördüncü vuruşta MiB Majör inişi mevcuttur ama Sol sesinde duraklamıştır. Sonra, öö.19’daki mantık, aynı öö.18’deki gibidir.

Hemen akabinde; ikinci tema grubunun devamı olan öö.20 – 28’dir ve öö. 27 – 28’in ilk vurşuna kadar olanı, zorunlu sergi kapanışıdır (yani İng. Essential Exposition Closure’dır.). Kapanış grubunun (İng. Closing Group) başlangıcı, öö.28’in ikinci vuruşundan itibaren ve öö.29 – 30’dan ibarettir. Bir de bu ölçüleri stil olarak tanımlarsak; öö.20 – 23 arası; parlak stildedir, öö.24 – 30 arası ise Allegro şarkı söyleme stilinden ibaret olmaktadır. Armonik bakımdan incelemek gerekirse; öö.20’de ilk vuruşta ii6/V, üçüncü vurşuta ise V7/V akoru vardır. Üst partiye bakacak olursak eğer; ilk vuruştaki Sol sesleri, birer geçiş (p) notasıdır. İkinci vuruşta inici Eolyen gamı vardır ama MiB’de duraklama yapmıştır. Üçüncü vuruşta ise MiB, Do sesleri, birer geçiş (p) notalarıdır. Sonra, öö.21’de ise 2’lik SiB notaları, pedal noktalığı (ped-p) yapmıştır fakat alt partideki SiB’deki LaB, Sol, Fa ve MiB sesler ve üst parti de dikkate alındığında şu akor geçişleri çıkabilir; V7/V – V4/3 (Eb: I4/3) – V7/V – V6/4 geçişi vardır. Öö.22’de bütün ölçü boyunca vi6 akoru mevcuttur (yada Eb: ii6 akoru olabilir). Üst partide, 16’lık esten sonra gelen Mi Natürel sesi, tamamlanmamış komşu nota (İng. Incomplete Neighbor Note; in) rolündedir ve ilk altılamadaki son iki vuruştan son altılamadaki ilk sese kadar arpej (arp) mevcuttur. Öö.23’te ölçü boyunca V7/V akoru vardır ve Re Natürel’den önce gelen MiB, antisipasyon yani öncülük (ant) yapmıştır. Bir de bu ölçüde yarım kadans (HC) yapmıştır. Akabinde, öö.24’de ilk iki vuruşta viio6/vi ve son iki vuruşta vi akoru vardır. Öö.25’te ise ilk iki vuruşta V6/5 akoru ve üçüncü vuruşta I akoru vardır. Üçüncü vuruşta Do’ya çarpma notası olarak gelen Si Natürel, apajatür (app) rolündedir. Ayrıca, LaB’ye çarpma notası olarak gelen Sol ve Fa’ya çarpma notası olarak gelen Mi Natürel sesi de birer apajatür (app) rolünü üstlenmektedirler fakat öö. 26’da akor yoktur ve üst parti, reçitatifimsi bir lezzettedir. Sonrasında, öö.27’de Kadansiyel 6/4 (İng. Cadencial 6/4) mevcuttur (ve şu şekilde gösterilir; V6/4 – V7/V veya Eb: I6/4 – V7).  Üst partiye bakacak olur isek; SiB’den önce çarpma notası olarak gelen Sol ve LaB, birer apajatür (app) notalardır ve aynı vakitte de öö.28’e geçişteki son çarpma notaları olan Sol ve LaB sesleri de apajatür (app) rolündedir. Buna ek olarak; öö.27’nin 3’üncü vuruşu ve öö. 28’in ilk vuruşu arasında Kadansiyel 6/4’den MiB Majör’ün toniğine (V6/ – V7V – V ya da Eb: I6/4 – V7 – I) Tam Otantik Kadans (PAC) ile zorunlu sergi kapanışı (İng. Essential Exposition Closure) söz konusudur. Öö.28’in ikinci vuruşunda kapanış grubu (İng. Closing Group) başlamıştır. Aynı ölçünün bütün vuruşunda bas partisine bakacak olursak MiB, Sol, LaB ve LaB’dir. Armonize edildiğinde şu tablo, ortaya çıkacaktır; V – V6/5 – IV/V’dir. Üst partideki Mi Natürel, öö.29’daki Fa’ya öncülük (ant) etmiştir. Öö.29’da yine öö.26 gibi reçitatifimsi bir lezzette olup Fa, Sol, LaB, Si Natürel, Do; Macar Gamı’nı andırmaları söz konusudur ve üçüncü ve dördüncü vuruşta çarpma notalar olan Mi Natürel, Fa, Sol sesleri; birer apajatür (app) rollerindedir. Sonrasında, öö.30’da alt partide ii6/V ve V4/3 akorları vardır. Do’ya çarpma nota olarak gelen LaB, apajatür (app) görevinde olup SiB, geçiş (p) notasıdır. İkinci vuruştaki ilk 32’lik SiB, her iki LaB arasında olduğundan üst komşu (un) nota rolündedir. Aynı vakitte Sol sesi için de geçerlidir yani Sol de geçiş (p) notasıdır. Üçüncü vuruştaki ilk LaB sesleri, Fa sesi, birer geçiş (p) notasıdır ve dördüncü vuruş da reçitatifimsi lezzettedir. 

Akabinde; öö. 31 – 38 arası, kapanış grubunun (İng. Closing Group) devamıdır. Stil olarak incelemek gerekir ise; öö. 31 – 38, Allegro şarkı söyleme stilindedir. Armonik yönden bakmak gerekirsek; öö.31’de ilk iki vuruşta mod karışımı (İng. Mode mixture) vardır ve mod karışımı dominant akor – yani V akoru – minörleşerek v akoruna dönüşmüştür ve son iki vuruşta da It+6/V (yani dominantın İtalyan Artık Altılı akoru) vardır. SiB sesi ise kaçış (e) notasıdır. Sonra, öö. 32’deki ilk iki vuruşta V6/5/V akoru ve üçüncü vuruşta ise V akoruna geçmiştir ve dördüncü vuruşun sonunda ise yeniden V7/V akoruna geçmiştir. Aynı ölçünün üst partideki üçüncü vuruş Sol, SiB, MiB sesleri; arpej (arp) sesleridir ve V akoru olarak duyulmasında yardımcı olur. Aynı hadise; öö. 33’ün ilk iki vuruşunda vardır yani V – V7/V olarak gösterilir fakat üçüncü vuruşta V akoruna tekrar geçilir ve üst seste LaB sesleri, Fa sesi birer geçiş (p) notasıdır. Son vuruşta da inici MiB Majör gamı vardır ama Sol’de duraklamıştır. Öö.34’de ise ilk vuruşta ii6/V akoru ve üst partide Sol, Fa’ya geçiş (p) notasıdır ve ikinci vuruş da inici bir LaB majör gamı vardır fakat Do’da duraklar. Son iki vuruşta Kadansiyel 6/4 mevcuttur (yani V6/4 – V/V vardır). Çarpma nota olan Sol sesi, apajatür (app) rolündedir ve son çarpma notaları MiB ve Fa da birer apajatür (app) rolündedir çünkü; öö.35’teki ilk ses Sol’e çarpmalı geçiş yapmıştır. Öö.35, öö.36 ve öö.37’deki hadise; aynı öö.32’nin üçüncü vuruşu ve öö.34 ölçüleri gibidir ve öö.37’de MiB Majör’ün Tam Otantik Kadansını (PAC) yapmıştır. Öö.37’nim son vuruşunda  ii6/V – V7 akorları vardır ve öö.38’in ilk vuruşunda da V ile kapatmıştır ve aynı motif, öö.38’in ikinci ve üçüncü vuruşunda da geçerli olup sergi (İng. Exposition) bölmesini – yani  A bölmesini – MiB Majör’ün (LaB’ye göre Dominant – V -) Tam Otantik Kadans (PAC) yaparak kapatmıştır ve sonrasında B bölmesi – yani gelişme bölmesi – başlayacaktır.

• 2) Bölmesi yani Gelişme – İng. Development – (öö. 39 – 77):

B bölmesi; öö.39 – 77 arasındadır ve bu bölüm; LaB Majör’ün dominant tonalitesi MiB Majör tonalitesinden başlamaktadır; bu bölümde ara melodiler barındırmaktadır, ayrıca öö. 65 – 77 arası da yeniden A bölmesine yani Yeniden Sergi bölmesine (İng. Recapitulation) geçiş için bir dönüş köprüsü (İng. Retransition) olarak kabul edilmektedir. Öö.39 – 52’yi stil olarak inceleyecek olursak; öö.39 – 45 arası, Allegro şarkı söyleme stilindedir. Öö.46 – 52 arası da Fırtına ve Stres (İng. Storm and Stress, Alm. Sturm und Drang) stilindedir. Bu ölçülerin (yani öö.39 – 52 arası) armonik yönünden inceleyecek olur isek; öö. 39’da ilk iki vuruşta V (Eb: I) akoru mevcuttur, son iki vuruşta V6/5/V akoru vardır. Sonra, öö.40’da V akoru vardır ve üst partide ilk vuruşta olan LaB, Sol’e öncülük (ant) etmiştir, yine ikinci vuruşun son onaltılık LaB notası, üçüncü vuruş ve ikinci vuruştaki noktalı sekizlik Sol sesleri arasında olduğundan üst komşu (un) nota rolündedir. Yine aynı ölçünün son iki vuruşunda ii6/V vardır ve üst partideki Sol, Fa’ya öncülük (ant) yapmıştır ve 16’lık Sol ise öö.41’deki Fa ve öö.40’daki son vuruşta bulunan noktalı sekizlik Fa’nın arasında olduğundan üst komşu (un) nota rolündedir. Sonra, öö.41’e bakacak olursak birinci, ikinci ve üçüncğ vuruşlarda V6/5 akoru vardır çünkü üst partinin ikinci vuruşundaki ikinci 32’lik Re Natürel sesi vardır. Öö.42’ye gelince her ne kadar alt partide akor olmasa da Fa minör’e (LaB Majör’e göre submedianttır.) modülasyon mevcuttur. Sonra, öö.43’te ilk vuruşta vi akoru ve son iki vuruşta V6/5/V akoru mevcuttur. Çarpma nota olan Re, apajatür (app) görevini üstlenmektedir ve son vuruştaki son 32’likteki MiB ve ReB, ikili geçiş (dp) notasıdır. Sonra, öö.44’deki ilk iki vuruşta vi akoru ve son iki vuruşta da viio6 akoru vardır; ilk vuruştaki SiB, LaB’ye öncülük (ant) etmiş olup ikinci vuruştaki 16’lık SiB ise her iki LaB arasında kaldığından üst komşu (un) notadır fakat üçüncü vuruştaki LaB ise Sol’e öncülük (ant) yapmıştır. Son vuruştaki 16’lık LaB ise kaçış (e) notasıdır. Öö. 45’e gelecek olursak; alt partide vi6 akoru mevcut olup üst partideki ilk vuruştaki Sol, Fa’ya öncülük (ant) ede ve akabinde Mi Natürel, her iki Fa’nın arasında olduğundan alt komşu (dn) notadır ve Sol de her iki Fa’nın arasında olduğundan üst (un) komşu notadır ve yine öö.45’ten itibaren yavaş yavaş ara modülasyonlar başlayacaktır. Öö.46 – 49’un ilk iki vuruşu arasında Fa minör tonalitededir ve Fa Minör, LaB Majör’ün ilgili minörüdür. Bu ölçüler arası armonik analiz edersek, şöyle bir şey ortaya çıkacaktır; f: iv6 – VII7 (mod karışımı) – III – VI –iiø7 – V7 – i şeklinden ibarettir. Öö. 49’un son iki vuruşu ve öö. 50 arasında küçük bir SiB Minör modülasyonu olur fakat öö. 51’de yeniden Fa Minör’e yeniden modülasyon yapılır. Bu bahsi geçen ölçüler arasında armonik analizi yapacak olursak; bb: viio4/3 – i6 – iv – i6 – iio – i6 – iv – i6 – iio şeklinde olacaktır. Öö. 52’de ise Fa minör’ün sansibl sesine ve akoruna (viio7) geçilmiştir.

Öö.53 – 64 arasında da aynı öö. 46 – 52 gibi ton değişimleri olmuştur ve bu ölçüler arası, fırtına ve stres (İng. Storm and Stress, Alm. Sturm und Drang) stilindedir; bu ölçülerden sonra A bölmesine yani Yeniden Sergi (İng. Recapitulaton) bölmesine geçiş için dönüş köprüsü (İng. Retransiton) başlayacaktır. Öö.53’de V7b9/ii (yani süper toniğin dominant minör dokuzlusu) akoruna geçiş yapılmıştır; sonra öö.54’de ise V7b9/V akoru (yani dominantın dominant minör dokuzlusu) akoru vardır ve sonra öö.55’te ve öö.56’da karışımı olmuştur ve bu mod karışımı, dominantın minörleşmesi sonucu ile v akoru meydana gelmiştir. Sonra öö.57’de ise ilk iki vuruşta v akoru (mod karışımı) mevcuttur ve son iki vuruşta da V7 akoruna dönüşmüştür. Öö.58’deki ilk iki vuruşta  tonik akoru, mod karışımına uğrayarak i akoru olmuştur ve son iki vuruşta ise viio7/ii akoru vardır. Sonra, öö.59’daki ilk iki SiB Minör’e iv6 akoru ile modülasyon yapılmıştır ve son iki vuruşta ise Ger+6/iv (Subdominantın Alman Artık Altılısı) akoru vardır. Öö.60’daki ilk iki vuruşta V/iv akoru mevcuttur ve son iki vuruşta ise viio7/iv akoru vardır. Öö.61’deki ilk iki vuruşta ise subdominant akoru, mod karışımına uğrayarak majörleşmiştir ve IV6 akoruna dönüşmüştür ve son iki vuruşta ise V7/VI/ii (yani süpertoniğin submediantının dominant 7’lisi) akoru vardır. Öö. 62’de Fa Minör’e modülasyon mevcuttur; ilk iki vuruşta V7/vi akoru vardır ve üst partideki Re Natürel – Fa sesleri, çift geçiş (dp) notalarıdır; son iki vuruşta vi akoru vardır ve SiB – ReB sesleri, ikili kaçış (de) notasıdır. Sonra öö.63’te ise V/vi – vi6/4 – V7/vi (ama ikinci vuruştaki bütün sekizliklerde) – vi6/4 (üçüncü vuruştaki bütün sekizliklerde) – V7/vi – vi6/4 akorları ve öö.64’de V/vi akoru ile Fa Minör’e modülasyon için yarım kadans (HC) yaparak kapanışı yapmıştır ve öö.62, 63, 64’de Do sesleri, birer pedal noktaları (ped-p) rollerindedir. 

Öö.65 – 77 arası, A – yani Yeniden Sergi – bölmesine geçiş için dönüş köprüsü (İng. Retransition) olarak kabul edilmektedir ve bu ölçüler, Allegro şarkı söyleme stilindedir. Öö.65’teki ilk iki vuruşta vi akoru vardır, üst partideki çarpma botası Do, apajatür (app) rolündedir ve SiB, geçiş (p) notasıdır ve diğer (ikinci vuruştaki son 32’liklerm başındaki) SiB sesi de her iki LaB sesi arasında olduğundan üst komşu (un) notadır ve Sol sesi de geçiş (p) notasıdır ve aynı zamanda son iki vuruşunda ise V4/3 akoru vardır çünkü; üst partide SiB barındırmaktadır fakat üçüncü vuruştaki Fa, Mi Natürel’e öncülük (ant) etmiştir ve son vuruştaki son üçlemeler (yani Mi Natürel, Sol ve SiB) ise V4/3 akorunu belirginleştirmek için arpej (arp)  rollerindedir. Öö.66’daki ilk iki vuruşta V6/5 akoru vardır ve son iki vuruşta viio4/3/ii akoru vardır; üst partide ise ReB, Do’ya öncülük (ant) ve SiB ise La Natürel’e öncülük (ant) etmiştir. Sonra, öö.67’deki ilk iki vuruşta viio4/3/ii akoru ve son iki vuruşta da ii6 akoruna geçmiştir. Aynı ölçünün üst partisine bakacak olur isek; ReB, geçiş (p) notasıdır ve her iki Do sesinin arasındaki ReB ise üst komşu (un) notadır ve SiB ise geçiş (p) notasıdır. Aynı ölçünün üçüncü vuruşundaki La Natürel, SiB’ye öncülük (ant) etmiş olmaktadır. Akabinde; öö. 68’e bakacak olursak ilk iki vuruşta IV akoru ve son iki vuruşta ise V/vi akoru vardır lâkin IV akoru,  son sekizlikte It+6/vi (submediantın İtalyan Artık 6’lısı) akoruna geçer yani şöyle tablo meydana çıkmaktadır; IV – It+6/vi – V/vi şeklinde olur ve bu ölçünün üçüncü vuruşunda Fa Minör’ün yarım kadansını (HC) yaparcakken öö. 69’a reçitatif lezzetinde viio7/vi akoru ile kapatır. Öö. 70’de vi akoru ile başlangıç yapar ve üçüncü ve dördüncü (yani son iki vuruşta) alt partideki Si Natürel, Do’lar ve Fa ile Fa minör’ün Tam otantik kadansını (PAC) yapacakken öö.71’den reçitatif lezzetinde öö.72’nin ilk vuruşunda yeniden viio7/vi akoruna gider ve öö.72’nin üçüncü vuruşu yeniden vi akoru ile başlar ve öö.73’ün ilk üç vuruşunda gerçekten Fa Minör’ün Tam otantik kadansını (PAC) yapmıştır ve aynı ölçünün üçüncü vuruşu, vi ile başlar ve vi akoru, öö.75’in ikinci vuruşunun sonuna kadar devam eder ve üst partideki Do, LaB, Fa; birer inici arpej (arp) görevindedir. Sonra, öö. 75’in son iki vuruşta V6/5/IV akoru vardır ve üst partideki süsleme notaları olan Fa, SolB, LaB; apajatür (app) rollerindedir ve SiB sesi, geçiş (p) notasıdır. Öö.76’da ise ilk iki vuruşta IV akoru ve son iki vuruşta ise V6/5/ii akoru mevcuttur. Ayrıca, öö.76’daki üst partideki ilk vuruş SolB, Fa’ya öncülük (ant) etmiştir; ikinci vuruştaki son 16’lık SolB, her iki Fa sesi arasında olduğu için üst komşu (un) nota rolünü üstlenmiştir ve üçüncü vuruştaki Re Natürel, her iki MiB seslerin arasında olduğundan alt komşu (dn) nota rolündedir ve öö.76’ya bakacak olursak; ilk iki vuruşta ii akoru ve son iki vuruşta V6/5 akoru ile LaB Majör’ün yarım kadansını (HC) yaparak dönüş köprüsünü tamamlamıştır ve sonrasında yeni bir bölmeye başlangıç yapacaktır; bununla birlikte, MiB, ReB’e öncülük (ant) yapmıştır ve aynı zamanda da Fa sesi de MiB’e öncülük (ant) yapmıştırve öö.77’de A – yani yeniden sergi – bölmesine geçerken tonisizasyon (İng. Tonicization) yapmıştır.

• 3) A bölmesi yani Yeniden Sergi – İng. Recapitulation – (öö. 78 – 112):

Şimdi sıra geldi, A bölmesini – yani Yeniden Sergi; İng. Recapitulation) – incelemeye… bu bölme; öö.78 – 112 arasında olup; öö. 78 – 86 arası, Birinci tema grubu (İng. First Theme Group); öö.87 – 91 arası Köprü (İng. Transiton); öö.92 – 102’nin ilk vuruşu arası, İkinci tema grubu (İng. Second Theme Group) ve öö.102’nin ikinci vuruşu – öö.112 arası ise Kapanış grubudur (İng. Closing Group). Ayrıyeten; öö. 91’de Orta Kesit (İng. Medial Ceasure) ve öö. 101 – 102’nin ilk vuruşu arası, bir zorunlu yapısal kapanış (İng. Essential Sturctural Closure) olmasından ibarettir. Şunu da eklemek gerekirse; öö. 78 – 86 arası, Allegro şarkı söyleme stilindedir. İlk önce; öö.78’de ilk iki vuruş, I akoru ile başlamıştır ve son iki vuruşta V6/5 akoruna geçmiştir. Çarpma notası Fa, MiB’ye gelirken apajatür (app) rolünü üstlenmiştir. Sonra, öö.79’daki ilk iki vuruşta I akoruna yeniden geçilmiştir ve son iki vuruşta da ii6 akoru vardır. Aynı ölçünün üst partisine bakacak olursak; ReB, Do’ya öncülük (ant) eder ve Do da SiB’ye öncülük (ant) eder. Sonra, öö.80’de vuruş boyunca I6 akoru vardır ve Sol, her iki LaB’lerin arasında olduğu için alt komşu (dn) notadır ve SiB ise yine her iki LaB’lerin arasında olduğundan üst komşu (un) notadır. Öö.81’de ilk iki vuruşta inici bir Frijyen gamı vardır ama Sol’de duraklamış olup üçüncü vuruşun son sekizliğinde ve dördüncü vuruşun ilk sekizliğinde IV akoru ve dördüncü vuruştaki son sekizliğinde de viio6/4 akoru vardır. Öö.82’deki ilk vuruştaki son sekizlik ve ikinci vuruştaki ilk sekizlikte I6/5 ve ikinci vuruşun son sekizliğinde IV akoru vardır; üçüncü vuruşta Kadansiyel 6/4 (I6/4 – V7; İng. Cadencial 6/4) vardır. Öö.82’nin üst partisindeki Sol, LaB’ye öncülük (ant) eder ve ikinci vuruştaki altılamada SiB, Sol birer geçiş (p) notasıdır ve üçüncü vuruştaki ReB, kaçış (e) notasıdır ve ReB’den sonraki çarpma notası başındaki Do, alt komşu (dn) notadır. 

Sonrasında, öö.83’de ilk iki vuruşunda Yarı Otantik Kadans (IAC) yapmaktadır bu kadans, I akoru ile yapılmaktadır. Ayrıca, Yarı Otantik Kadans (IAC) yapmasının nedeni, ikinci vuruştaki LaB – Do Majör 3’lü aralığındaki üst ses Do’dur. Bir de SiB – ReB aralığı, LaB – Do aralığına çift öncülük (d-ant) yapmıştır. Sonra aynı ölçünün son iki vuruşu boyunca I akoru, mod karışımına (İng. Mode mixture) uğrayarak minörleşmiştir ve i akoruna dönüşmüştür yani anlayacağınız; öö.83’ün son iki vuruşu ile öö.86 arası, LaB Majör’ün paralel minörü olan LaB Minör’e modülasyon edilmiştir. Bir şeye daha değinmek isterim; müzik teorisinde ilgili majör ya da minör tonalitenin ilişkileri vardır ve bu ilişkiler şöyledir:

1. İlgili majörü veya minörü (İng. Relative Major or Minor)
2. Paralel tonalitesi (İng. Parallel Key)
3. En yakın tonalitesi (İng. Closely Related Key)
4. Kromatik mediantı  (İng. Chromatic Mediant)
5. İkili kromatik mediantı (İng. Double Chromatic Mediant)

Bununla ilgili birkaç örnek vermek isterim: Do Majör’ün kromatik mediantlarını bulalım… bunun için Do, Mi, Sol seslerinden Majör 3’lü çıkmamız yahut inmemiz gereklidir. Eğer bu seslerden Majör 3’lü çıkarsak Mi, Sol#, Si (Mi Majör) olur ama eğer yine Majör 3’lü inersek LaB, Do, MiB (LaB Majör) olur. Varsayalım ki La Minör’ün ikili kromatik mediantını bulacağız; La Minör akorunun sesleri La, Do, Mi… bu seslerden Minör 3’lü çıkmamız ya da inmemiz gerekecektir. Böylelikle La Minör’ün ikili kromatik mediantları; Do, MiB, Sol (Do Minör) ve Fa#, La, Do# (Fa# Minör) olur. Her neyse; konumuza dönelim… öö.83’teki son çarpma notasının başındaki Sol, alt komşu (dn) notadır. Öö.84’e gelecek olursak; ilk iki vuruşta V6/5 akoru ve son iki vuruşta i (mod karışımlı) akoru vardır. Aynı ölçünün üçüncü vuruşundaki ReB, DoB’e öncülük (ant) eder. Öö.85’de ise ilk iki vuruşta VI6 akoru ve sonrasında V6 akoru vardır. Aynı ölçünün üçüncü vuruşundaki FaB, MiB’e öncülük (ant) eder. Sonra, öö.86’da ise LaB Minör’ün yarım kadansını (HC) yapmıştır. Bu ölçünün ilk iki vuruşunda VI akoru ve V akoru vardır. Yine aynı ölçünün ikinci vuruşunda; SolB, MiB, geçiş (p) notalarıdır ve son ses Re Natürel, kaçış (e) notasıdır ve üçüncü vuruştaki Re Natürel, MiB’e öncülük (ant) eder. Öö. 87 – 91 arası, fırtına ve stres (İng. Storm and Stress, Alm. Sturm und Drang) stilindedir. Öö.87 ve öö.88’deki alt partilerde V7 – I6/4 – V7 armonik iniş mevcuttur. Öö.87’nin üst partisinde ilk vuruştaki LaB’ler, geçiş (p) notalarıdır; ikinci vuruştaki SiB’ler, geçiş (p) notasıdır ve üçüncü vuruştaki Do ve  LaB sesleri, birer geçiş (p) notalarıdır ve ayrıyeten; üçüncü ve dördüncü vuruşta inici bir LaB Majör gamı vardır lâkin başlangıç sesi, altılamadaki ikinci ses olan ReB (yani subdominant) sesidir ve LaB’de duraklamıştır. Öö.88 ise, öö.87’yi motivik ve ritmik olarak aynen taklit etmiştir. Öö.89 – 91 arasındaki MiB, pedal noktaları (ped-p) olarak rol üstlenmiştir ve öö.91’de – yani orta kesitin (İng. Medial Ceasure) olduğu yerde – LaB majörün yarım kadansı (HC) ile kapanışı yapıp İkinci tema grubuna başlangıç yapacaktır.

Öö.92’de İkinci tema grubu (İng. Second Theme Group) başlamaktadır ve öö.102’nin ilk vuruşunda bitmektedir. Öö.92 – 97 arası, parlak stili (İng. Brilliant Style) andırmaltadır ve öö.92-93’te soru-cevap mantığı vardır. Armonik olarak inceleyecek olursak; öö.92’de ilk vuruşta I akoru, ikinci vuruşta V6/5 akoru ve üçüncü vuruşta da yeniden I akoruna dönüş yapmıştır; ayrıca öö.93 de öö.92’yi ritmik ve motivik olarak aynen taklit etmiştir; bu taklit olayına – daha önceki makalelerimde de izah ettğim gibi – sekvans (İng. Sequence) denmektedir. Öö.94’deki ilk vuruştaki akor, ii6 akorudur ve üçüncü vuruştaki akor V7 akorudur. Aynı ölçünün üst partisindeki Do sesleri, birer geçiş (p) notasıdır, ikinci vuruşta da inici Eolyen gamı mevcuttur ama LaB’de duraklamıştır ve üçüncü vuruşta da LaB, Fa sesleri de geçiş (p) notasıdır. Öö.95’te MiB’ler, birer pedal noktası (ped-p) rolündedir. MiB’deki üst sesler olan ReB, Do, SiB, LaB sesleri ve üst partideki altılamalar – sırası ile; MiB, Sol, SiB; MiB, Sol, LaB; ReB, MiB, Sol; Do, MiB, LaB – sayesinde armonik iniş vardır ve bu armonik iniş; V7 – I4/3 – V7 – I6/4 şeklindedir ve ölçü boyunca devam eder. Öö.96’da ii6 akoru vardır ve üst partide ilk üç vuruşta SiB Minör çıkıcı arpejler (arp) mevcuttur ve ii6 akorunun oluşmasında en önemli etken olduğunu söyleyebiliriz ama son ölçüde inici Eolyen gamı vardır fakat LaB’de duraklamıştır. Öö.97’de LaB Majör’ün yarım kadansı yapılmıştır ve bu yarım kadans (HC), V7 akoru ile yapılmıştır fakat LaB, Sol’ü geciktirmiştir yani retardasyon (r) yapmıştır. 

Öö.98 – 102’nin ilk vuruşu arası, İkinci tema grubunun (İng. Second Theme Group) devamıdır; öö.101 – 102’nin ilk vuruşu arasında Zorunlu yapısal kapanış (İng. Essential Sturctural Closure) mevcuttur ve öö.102’nin ikinci vuruşunda da Kapanış grubu (Closing Group) başlamaktadır. Stil olarak analiz edersek; öö.98 – 105 arası, Allegro şarkı söyleme (İng. Allegro Singing Style) stilindedir. Armonik yönünden analizini yapacak olur isek; öö.98’de ilk iki vuruşta viio6/ii ve son iki vuruşta da ii6 akoru vardır. Öö.99’da ilk iki vuruşta MiB’ü eksik olan (?) viio7/ii akoru vardır ve son iki vuruşta ise ii6 akoru vardır çünkü; üst partide Fa’lar, ReB ve SiB barındırdığındandır… çarpma notlar olan Mi Natürel, Do ve La Natürel de apajatür (app) rollerindedir. Öö.100’de de reçitatifimsi lezzet mevcuttur ve bu lezzet ilk vuruşun son 16’lı Mi Natürel’den başlamakta olup üçüncü vuruşa m2 aralıklarla inmektedir ve üçüncü vuruşta da LaB Majör’e yeniden geçmektedir. Akabinde, öö.101’de – yani Zorunlu yapısal kapanışın (İng. Essential Structural Closure) ilk kısmında – ölçü boyunca Kadansiyel 6/4’lü (İng. Cadencial 6/4) vardır ve bu; I4/3 – V7 şekllinde olmuştur. Aynı ölçünün üst partisindeki süsleme notaları olan Do ve ReB, apajatür (app) rollerindedir ve ikinci vuruşta Reb, SiB, Fa sesleri, MiB’ye inişte geçiş (p) notalarıdır ve öö.102’nin ilk vuruşunda da Tam Otantik Kadans (PAC) yaparak kapatmıştır fakat aynı ölçünün ikinci vuruşunda Kapanış grubu (İng. Closing Group) başlamaktadır ve öö.102’de sırasıyla I – V6/5/IV – IV akoru vardır ve son vuruştaki son 8’lik La Natürel, kaçış (e) notası rolünü üstlenmiştir. Öö.103’teki üst partide çıkıcı Macar gamı vardır ama üçüncü vuruşun ilk 8’liğinde Fa’da duraklamıştır ve Do, ReB, MiB Frijyen 3’lüsü olarak çıkmış olup öö.104’de Fa’ya yükselmiştir. Öö.104’deki ilk iki vuruşta IV – ii6 akor geçişi söz konusudur ve son iki vuruşta da I4/3 akoru vardır. Çarpma nota ReB, apajatür (app) rolündedir ve MiB’lerin biri geçiş (p), diğeri de her iki ReB arasında olduğu için üst komşu (un) nota rollerindedir ve Do da geçiş (p) notasıdır. Üçüncü vuruşun son 32’liklerindeki SiB, geçiş (p) notasıdır ve son vuruştaki Fa, ReB, SiB sesleri de geçiş (p) notalarıdır ama aşağıdaki Fa, kaçış (e) notasıdır. Öö.105’te ise ölçü boyunca It+6 (İtalyan Artık 6’lısı) akoru mevcuttur. MiB sesi, Re Natürel’e öncülük (ant) eder ve son vuruştaki 16’lık MiB ise kaçış (e) notasıdır.

Öö. 106 – 112 arası, Allegro şarkı söyleme stili ve Parlak stilin (İng. Brilliant Style) birleşmesini andırmaktadır. Bu ölçüleri analiz edecek olur isek; öö.106’daki ilk ili vuruşta V6/5 akoru ve akabinde, üçüncü vuruşta I akoru ve son vuruşta V7 akoru vardır. Öö.107’nin ilk iki vuruşu, öö.106’nın son vuruşunu ritmik, armonik ve motivik olarak aynen taklit etmektedir fakat öö.107’nin son iki vuruşunda I akoruna geri dönmekte olup inici LaB Majör gamı vardır lâkin Do’dan MiB’ye çıkmıştır ve MiB’den Do’ya kadar inmiştir. Öö. 108’de ilk iki vuruşta ii6 akoru ve son iki vuruşta Kadansiyel 6/4’lü (İng. Cadencial 6/4; I6/4 – V) vardır. Yine öö.109 – 111’in ilk vuruşu arası, öö.106 – 107’yi armonik, motivik ve ritmik olarak aynen taklit etmektedir ve sonrasında öö.111’nin son vuruşunda ve öö.112’de de ii6 – V7 – I akoru ile Tam Otantik Kadans (PAC) olarak kapanışı tamamlamıştır. 

Şematik olarak gösterirsek, şöyle bir tablo ortaya çıkacaktır.
A (EXP): I (Ab), 1. TG—(TR + MC, MiB Majör’e (V) geçiş) V (Eb), 2.TG——(EEC) CG—V’de kapanır.
B (DEV): V (Eb)———(ara melodiler ve modülasyonlar)—(RTR, Ana tonalite yanş LaB Majör’e (Ab) geçiş)
A (REC): I (Ab), 1. TG——(TR + MC, LaB Majör’de kalır) I (Ab), 2. TG—(ESC) CG——I’de kapanır.

Son Söz

Bu yazdığım makalemde, Avusturya’lı besteci Franz Joseph Haydn’ın yaşam öyküsünü, Sonat Allegrosu formunun tanımını ele aldım ve Haydn’ın LaB Majör Piyano Sonatı’nın (Hob.XVI; 46) ilk bölümün – yani Allegro Moderato kısmının – form analizini ele almış bulunmaktayım. Eğer sizlere daha açıklayıcı bir biçimde ele alabildiysem ne mutlu bana… ayrıyeten; bu sonatı aşağıdaki YouTube linkine tıklayarak dinleyebilirsiniz. Bu makalemin sonuna gelmiş bulunmaktayız. Bir sonraki makalemde yeniden görüşmek temennisiyle hoşça kalın, sağlıcakla kalın, müzikle kalın. 

Kaynakça

• https://www.biyografi.net.tr/joseph-haydn-kimdir/

Sonat’ın Kaydı

• https://youtu.be/vjQrMmBGm-E (Jean-Efflam Bavouzet – F. J. Haydn LaB Majör Piyano Sonatı, Hob.XVI; 46: I. Allegro Moderato kısmı, 0:00 – 11:16 dakikaları arasındadır.) 

Aydın Türksu İlerle

Pianist 🎹 & Author ✍🏻
İzmir / TR 🇹🇷