SanatYorum

Yenilikçi Bir Rus Bestecisi: Alexander Scriabin

Herkese can-ı gönülden selamlar, merhabalar; yoksa “İyi Haftalar” mı demeliydim? Bu yazmış olduğum yazıda yenilikçi, gerek tonal gerek atonal eserler bestelemiş, Romantik ve Çağdaş dönemde yaşamış olan Rus Besteci Alexander Scriabin’in hayatını ve biz müzisyenlere miras bıraktığı eserleri sizler için ele alacağım. Şunu eklemek istiyorum; Scriabin’in Opus 8 No.12 Re Diyez minör etüdünü, Opus 2 No.1 Do Diyez minör etüdünü, Opus 9 No.1 Do Diyez minör Sol El için prelüdünü ve 2 Poemes’den Opus 63 No.1 “Masque” eserini icra ettim. Bu eserleri iyi ki de icra etmişim diyorum çünkü; Alexander Scriabin’in piyano için yazdığı eserler, kulağıma hoş geliyor.

Alexander Scriabin, Ki̇mdi̇r?

Alexander Scriabin (Alexander Nikolayevich Scriabin), 6 Ocak 1872 tarihinde Rusya’nın (eski adı Rusya Çarlığı) Moskova şehrinde Türkiye’nin (eski adı Osmanlı Devleti) İstanbul şehrinde (eski ismi Konstantiniye; Konstantinopolis) Rus Diplomat olan babası Nikolai Scriabin ve piyanist olan annesi Lyunov (Petrovna) Scrabina’nın çocuğu olarak Dünya’ya geldi. Annesini 1 yaşında kaybeden Scriabin, ilk müzik öğretmeni olan anneannesi ve teyzesi tarafında büyütüldü. 5 yaşında piyano çalmaya başladı, bir zamanlar işittiği melodileri aldı ve sekiz yaşında kendi müziğini bestelemeye başladı. Teyzesi, bunu öğrenince Frederic Chopin sayısız eserlerinin icra etmesi ile ünlü piyanist Anton Rubinstein’a götürdü. Rubinstein, Scriabin’in yaptığı müziğine hayran kaldı ve Scriabin’in yeteneğinin ve azminin karşısında şapka çıkardı. 1882 yılında Alexander Scriabin, Lefortovo’ya eğitimi için gönderildi, 11 yaşındayken de ilk halka açık perfomansının esnasında kendi müziğini icra etti. O dönemde Scriabin, Polonya’lı besteci Frederic Chopin’e oldukça tutkulu idi. Sadece Chopin’e değil, aynı zamanda da Avusturya’lı Çağdaş Dönem bestecisi Arnold Schönberg’in müziğine de tutkuluydu. Toparlamak gerekirse; Chopin’den ilham alarak tonal ve hemen akabinde Schönberg’in mistisizm akımına dayanarak atonal ve 12 Tonlu besteler yapmıştır. Her neyse, kaldığımız yerden devam edelim… 1888 yılında Moskova Konservatuvarı’nda Sergei Tanezhev ve Vasily Safonov’un öğrencisi olarak piyano çalışmalarına devam etmiştir ve 1892’de oradan mezun olmanın hemen akabinde besteci olarak ismini duyurmuştur. Müzik kariyerinin ilk zamanlarında M. Belazhev isimli menajer ile turnelerde nam salmıştır. Ardından 1898’de öğrenim gördüğü ve mezun olduğu Moskova Konservatuvarı’nda piyano hocalığı yapmıştır. Daha sonra, piyano hocalığını bırakıp beste çalışmalarına, enstrüman çalışmalarına ve konserlerine zaman ayırmaya başladı. 1905’te Tatjana Schljozer ile evlenmiştir ve Zhulian Scriabin isminde bir çocuğu olmuştur ve bu yıllarda İsviçre’de ikamet etmiştir. 1908’de de İsviçre’den ayrılıp Belçika’nın Brüksel şehrinde yaşamıştır. Bu sırada müzik üzerinde şanı gittikçe artmaya tam gaz devam ediyordu ve bu esnalarda yani 1906-1907 yıllarında Amerika’da kaldı. Bu esnada Scriabin gittikçe daha çok ruhani ve sufi fikir ve taslaklarla uğraşmaya başlamıştı. 1910’de tekrar geldiği Moskova’da özenle büyük bir Teozofik eser üzerinde çalışmaya başladı. Bir kan zehirlenmesinin sebep olduğu ani ölümü eserini bitirebilmesine engel oldu.

Moskova’daki son yıllarında sembolistlere yakın oldu. Birçok piyano eseri ve senfoni yazdı. İlk dönem eserleri Chopin geleneğinde olsa da daha sonraki yıllarda Scriabin, Messiaen gibi 12 Ton müziğine kadar giden yeni modal düzenlemeler keşfetti. Artık Scriabin’e Nietsche, Bergson ve teosofiden etkilenen felsefi fikirlerini ifade edebilmek için müzik yetmemeye başlamıştı. 1908-10 arasında yazdığı senfonik şiir Prometheus’da ilk kez renkli-piyano’yu (Farbenklavier) kullanmış, eserin 1915’te New York’taki galası dünyadaki ilk ışık şovu olmuştur.

Hayatının son döneminde gittikçe daha çok vakit ayırıp tasarladığı eser, multimedyal bir ‘Muamma’ üzerinde çalıştı. Hareketli mimari, dans, koku, renk, ton ve kelimelerden oluşan ve tüm düzeylere hitap edebilecek olan bir senfoni olacak olan bu eser Hindistan’da yarım küre şeklindeki bir tapınakta 7 günlük bir ayin ile gerçekleştirilecekti. Scriabin’in yalnız‚ Planlı Bir Duruşma’nın sözleri ile bazı müzikal fikirlerin taslağını hazırlayabildiği bu ütopik projenin katılanları yüce bir farkındalığa, kozmik bir bilince ulaştırması gerekiyordu. Scriabin, döneminin bir çocuğu olarak kendisini gittikçe bir çeşit sanat mesihi olarak hissetmiş ve başlarını yaşadığı I. Dünya Savaşı’yla sonuçlanan dünyadaki genel karışıklığı sezmişti. Scriabin, 27 Nisan 1915’de Moskova’da hayata gözlerini yummuştur.

Scriabin’i̇n Yaptığı Besteler:

Scriabin, yaşamı boyunca bir sürü eserler bestelemiştir. Bestelediği ve biz müzisyenlere miras bıraktığı eserler, şunlardır;

Orkestra için; Reverie, Op. 24 (1899), Symphony No. 1 in e minor, Op. 26 (1900), Symphony No. 2 in c minor, Op. 29 (1901), Symphony No. 3 ‘Divine Poem’, Op. 43 (1904), Symphony No. 4 ‘Poem of Ecstasy’, Op. 54 (1907), Symphony No. 5, Op. 60 ‘Prometheus, Poem of Fire’(1910)

Konçerto; Piano Concerto in F#minor, op. 20 (1897)

Sonatlar; Sonata No. 1 in F minor, Op. 6 (1893), Sonata No. 2 ‘Sonata Fantaisie’ in g#minor, Op. 19 (1897), Sonata No. 3 in F# minor, Op. 23 (1898), Sonata No. 4 in F# major Op. 30 (1903), Sonata No. 5 in F# major, Op. 53 (1907), Sonata No. 6, Op. 62 (1912), Sonata No. 7 ‘White Mass’, Op. 64 (1912), Sonata No. 8, Op. 66 (1913), Sonata No. 9 ‘Black Mass’ Op. 68 (1913), Sonata No. 10, Op. 70 (1913)

Etüdler: Etude in C# minor, op. 2 (1887), 12 Etudes, op. 8 (1894-5), 8 Etudes, op. 42 (1903), Etude in Eb major, op. 49, no. 1 (1905), Etude, op. 56, no. 4 (1905), 3 Etudes, op. 65 (1912)

Prelüdler: Prelude in B major, op. 2 no.2 (1889), Prelude in C# minor (Left hand alone) op. 9 no. 1(1894)

24 Preludes op. 11 (1888-1896), 6 Preludes op. 13 (1895), 5 Preludes op. 15 (1895 – 1896), 5 Preludes op. 16 (1894-1895), 7 Preludes op. 17 (1895-1896), 4 Preludes op. 22 (1897), 2 Preludes op. 27 (1900), 4 Preludes op. 31 (1903), 4 Preludes op. 33 (1903), 3 Preludes op. 35 (1903), 4 Preludes op. 37 (1903), 4 Preludes op. 39 (1903), Prelude in Eb major, op. 45 no. 3 (1904), 4 Preludes op. 48 (1905), Prelude in F major, op. 49 no. 2 (1905), Prelude in A minor, op. 51 no. 2 (1906), Prelude op. 59 no. 2 (1910), 2 Preludes op. 67 (1912-1913), 5 Preludes op. 74 (1914)

Poèmeler:, 2 Poèmes op. 32 (1903), Poème tragique op. 34 (1903), Poème satanique op. 36 (1903), Poème op. 41 (1903), 2 Poèmes op.44 (1905) ,Poème Fantasque op. 45 no. 2 (1905), Poème ailé op. 51 no. 3 (1906), Poème op.52. no. 1(1906), Poème languide op. 52 no. 3 (1906), Poème op. 59 no. 1 (1910), Poème-Nocturne op. 61 (1911), 2 Poèmes op. 63 (1911), 2 Poèmes op. 69 (1913), 2 Poèmes op. 71 (1914), Vers las flame (towards the flame): Poème op. 72 (1914)

Mazurkalar ve Impromptular: Impromptu à la Mazur op. 2 no. 3 (1887), 10 Mazurkas op. 3 (1889), 2 Impromptus à la Mazur op. 7 (1892), 2 Impromptus op. 10 (1894), 2 Impromptus op. 12(1895), 2 Impromptus op. 14 (1895), 9 Mazurkas, op. 25 (1899), 2 Mazurkas op. 40 (1903)

Valsler: Valse in F minor op. 1(1885), Valse op. 38(1903), Quasi Valse op. 47 (1905)

Noktürnler: 2 Nocturnes op. 5 (1890), Nocturne for left hand in Db major op. 9 (1894), Poème-Nocturne op. 61 (1911)

Danslar: Danse languide op. 51 no. 4 (1906), Caresse dansée op. 57 no. 2 (1907), 2 Danses op. 73 (1914)

Diğer küçük piyano eserleri:, Feuillet d’ album op. 45 no.1 (1905), Scherzo op. 46 (1905), Rêverie op. 49 no. 3 (1905), Fragilité op. 51 no. 1 (1906), Enigme op. 52. No. 2 (1906), Ironies op. 56 no. 2 (1907), Nuances op. 56 no. 3 (1907), Désir op. 57 no. 1(1908), Feuillet d’album op. 58 (1910)

Diğer büyük piyano esrtleri: Allegro Appassionato op. 4 (1892), Allegro de Concert op. 18 (1896), Polonaise op. 21 (1897), Fantaisie op. 28 (1900)

Oda Müziği (Opussuz); Variation II of ‘Variations on a Russian Theme in G major’ (1899), Romance for Horn and piano (1890)

Şan için (Opussuz); Romance (1894)

Kapanış

Bu yazdığım yazımda Alexander Scriabin’in yaşamını ve bize miras bıraktığı eserleri sizler için ele aldım. Umarım yazımı beğenmişsinizdir. Bir sonraki yazımda yeniden görüşmek dileği ile müzikle kalın, sağlıcakla kalın, esen kalın ve takipte kalın. Sizleri çok seviyorum